Op 25 april 2016 treedt een Koninklijk Besluit in werking dat voor het eerst, zowel het recreatief als het professioneel gebruik van op afstand bestuurde luchtvaartuigen, in het Belgische luchtruim zal regelen.
Een op afstand bestuurd, onbemand luchtvaartuig staat beter bekend als een "drone" en wordt in de Belgische regelgeving omschreven als een "RPA" (oftewel "Remotely Piloted Aircraft").
Niet alleen de bestuurders van een RPA wachten al geruime tijd op een reglementering voor het Belgische luchtruim (tot 25 april 2016 was het vliegen met een RPA enkel voor bepaalde modelluchtvaartuigen gereglementeerd en was elk professioneel gebruik ervan verboden behoudens toelating van het Directoraat-Generaal van de luchtvaart).
Ook de sector die zich richt op de ontwikkeling en exploitatie van onbemande luchtvaartuigen wacht al lang op een duidelijk wetgevend kader. Na hun oorspronkelijke militaire doeleinden, hebben drones immers ook hun weg naar heel wat burgerlijke en commerciële toepassingen gevonden, zoals journalistiek, inspectie van gebouwen, beveiliging, ...
Welke luchtvaartuigen vallen onder het toepassingsgebied van de nieuwe regelgeving?
Het Koninklijk Besluit van 10 april 2016 met betrekking tot het gebruik van op afstand bestuurde luchtvaartuigen in het Belgisch luchtruim werd op 15 april 2016 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Voor het gemak hanteren wij hierna de term "KB", wanneer dit Koninklijk Besluit wordt bedoeld.
Het KB is principieel van toepassing op elk op afstand bestuurd, onbemand luchtvaartuig ("RPA") met een startmassa (d.w.z. de massa in vliegklare toestand bij het opstijgen) van maximaal 150 kg dat opstijgt van of landt op het Belgisch grondgebied of een deel van zijn vlucht uitvoert in het Belgisch luchtruim.
De regelgeving voorziet twee uitzonderingen. In de volgende gevallen is het KB niet van toepassing:
- De RPA wordt uitsluitend binnen in een gebouw gebruikt (in dat geval zijn er geen specifieke regels van toepassing);
- De RPA wordt ingezet voor militaire activiteiten, douaneactiviteiten, politionele activiteiten, opsporing en redding, brandbestrijding, kustbewaking of soortgelijke operaties.
Alle andere vormen van vliegen met drones worden dus gereglementeerd via het nieuwe KB.
Welke regels moet ik respecteren bij het (recreatief of professioneel) gebruik van mijn drone?
De regels die u moet respecteren bij het uitvoeren van een dronevlucht verschillen naargelang de startmassa van het toestel, de aard en de plaats van het gebruik en het doeleinde waarvoor de drone gebruikt wordt.
We onderscheiden vier types van mogelijke reglementeringen:
1) regels voor privégebruik: beperkte regels bij zuiver recreatieve vluchten boven privéterrein;
2) regels voor modelluchtvaart: bijzondere regels die van toepassing zijn bij sportieve of recreatieve vluchten die uitgevoerd worden op een specifiek modelluchtvaartterrein
3) regels voor professionele vluchten van klasse 2: regels voor RPA's met een maximale startmassa van 5 kg, bestemd voor activiteiten van luchtfotografie, lanmeetkunde en observatie die een laag risico inhouden voor de lcuhtvaartveiligheid, de veiligheid van personen en goederen op de grond;
4) regels voor professionele vluchten van klasse 1: regels voor luchtvaartactiviteiten waarbij een RPA wordt gebruikt en die mogelijk een matig (klasse 1b) of verhoogd (klasse 1a) risico inhoudt voor de luchtvaartveiligheid en/of de veiligheid van personen en goederen op de grond.
Welke regels u precies moet toepassen, bekijken we hierna.
1) Drones van minder dan 1 kg boven privéterrein: de regels voor privégebruik
Een drone die u uitsluitend voor recreatieve doeleinden gebruikt, wordt in het KB beschouwd als een "modelluchtvaartuig".
Wanneer u over een modelluchtvaartuig beschikt dat een maximale startmassa heeft van minder dan 1 kg en dat enkel wordt gebruik boven privéterrein (zoals bijv. uw tuin), wordt uw vlucht als privégebruik beschouwd en moet u enkel de volgende regels toepassen:
- het toestel mag enkel gebruikt worden met een recreatief doel (dus niet professioneel);
- u mag maximaal 10 meter boven de grond vliegen met het toestel (wat doorgaans vergeleken wordt met de hoogte van een woning met twee verdiepingen);
- u mag niet met het toestel vliegen in een straal van 3 km rond een luchthaven of een burgerlijk of militair luchtvaartterrein;
- u mag niet met het toestel vrliegen boven een industrieel complex, een gevangenis, de LNG-terminal van Zeebrugge, nucleaire installatie of een groot aantal mensen in open lucht;
- u dient er steeds voor te zorgen dat de veiligheid van andere luchtvaartuigen, personen of goederen op de grond niet in gevaar wordt gebracht;
- u dient zich te houden aan de bepalingen van de regelgeving inzake privacy (die ook in het dagelijkse leven op de grond geldt).
2) Modelluchtvaartuigen tot 150 kg op terreinen voor modelluchtvaart: bijzondere regels voor modelluchtvaart
Beschikt u over een RPA die enkel voor sportieve of recreatieve doeleinden wordt gebruikt maar waarvan de startmassa 1kg of meer bedraagt en u wenst geen theoretisch en/of praktisch examen af te leggen?
Dan kan u de drone enkel gebruiken op een speciaal daarvoor bestemd modelluchtvaartterrein.
Op die manier valt u onder het toepassingsgebied van de Circulaire CIR/GDF-01 van het Directoraat-generaal van de Luchtvaart betreffende modelluchtvaartuigen, terreinen voor modelluchtvaartuigen, het vliegen met modelluchtvaartuigen en modelluchtvaartmeetings, die voor het eerst werd uitgevaardigd op 1 juni 2005 maar die intussen reeds aan zijn vijfde editie toe is.
Deze circulaire bevat specifieke technische voorschriften voor en regels voor het besturen van modelluchtvaartuigen met een startmassa van 1 tot 150 kg.
Meer informatie over deze voorschriften en regels vindt u terug op de webpagina van het Directoraat-generaal voor de luchtvaart en in de circulaire.
Het is evident dat u op deze terreinen ook terecht kunt met een drone met een startmassa van minder dan 1 kg, in welk geval de regels van de circulaire naar analogie toegepast moeten worden.
3) Regels van klasse 2: Professioneel gebruik van drones tot 5 kg en tot 45 meter hoogte
Indien u voor professionele doeleinden een drone bestuurt met een startmassa van maximaal 5 kg, bent u onderworpen aan de regels van klasse 2, mits volgende voorwaarden toepasselijk zijn:
- u vliegt buiten de bebouwde kom van een stad of gemeente
- u vliegt lager dan 45 meter hoogte
- u overvliegt geen personen
In dat geval heeft uw vlucht slechts een laag risico. De regels van klasse 2 veronderstellen o.a. een minimale leeftijdsgrens voor de bestuurder van 16 jaar, het afleggen van een praktisch examen, een voldoende burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering en een registratie.
Meer informatie over de exacte vereisten bij vluchten van klasse 2 vindt u bij het Directoraat-generaal voor de luchtvaart.
4) Regels van klasse 1: Professioneel gebruik van drones boven de 5 kg of boven de 45 meter
Bestuurt u een drone van 1 tot 5 kg maar vliegt u binnen de bebouwde kom, op een vlieghoogte van meer dan 45 meter of over personen? Dan vertoont uw vlucht een matig tot verhoogd risico en zijn de regels van klasse 1 toepasselijk.
Wanneer u de regels van klasse 1 respecteert kan er gevlogen worden tot 91 meter hoogte.
Voor drones van 5 kg tot 150 kg zijn bovendien steeds de regels van klasse 1 toepasselijk, ongeacht de vlieghoogte.
De regels van klasse 1 gelden voor professionele gebruikers. Recreatieve gebruikers van dergelijke zware toestellen worden verwezen naar terreinen voor modelluchtvaart (zie hoger).
De regels van klasse 1 veronderstellen o.a. een minimale leeftijdsgrens voor de bestuurder van 18 jaar, het slagen voor een theoretisch en een praktisch examen en het beschikken over een medisch attest.
Meer informatie over de exacte vereisten bij vluchten van klasse 1 vindt u bij het Directoraat-generaal voor de luchtvaart.
Besluit
Er is eindelijk een uitgewerkt kader voor het vliegen met drones en dat kan alleen maar toegejuicht worden. Eerst en vooral moet een striktere reglementering voor drones het luchtvaartverkeer veiliger maken. Doordat snelle RPA's met een groot vliegbereik steeds betaalbaarder worden, deden er zich de jongste tijd verschillende incidenten voor met bemande luchtvaartuigen zoals passagiersvliegtuigen, sportvliegtuigen en helikopters (die steeds voorrang hebben). Door het besturen van zulke drones te koppelen aan een degelijke opleiding, worden zulke incidenten in de toekomst hopelijk vermeden.
Verder maakt de reglementering het ook voor onze technologische industrie interessanter om verder toepassingen met drones te ontwikkelen. Daarbij moeten we wel opmerken dat heel wat nuttige toepassingen voor drones op dit ogenblik nog verboden worden door het nieuwe KB. Denk bijv. aan het bezorgen van pakketjes of het besproeien van gewassen met een RPA. Hoewel dit erg efficiënt kan blijken, verbiedt art. 6 van het KB o.a. het passagiers-, post- of vrachtvervoer met drones, alsook het afwerpen van voorwerpen of het sproeien tijdens de vlucht.
De huidige reglementering biedt wellicht dus slechts een startpunt maar zal snel bijgeschaafd moeten worden, naarmate de technologie haar weer voorbijsnelt.
Ongeacht aan welke regels u onderworpen bent, blijft u als bestuurder tenslotte steeds verantwoordelijk voor uw drone. Elke bestuurder van een drone doet er dan ook goed aan om zich ervan te vergewissen of mogelijke schade door zijn polis burgerlijke aansprakelijkheid wordt gedekt. Zo niet, sluit u best een passende verzekeringspolis af.
Legato Advocaten
Gouverneur Roppesingel 83 | 3500 Hasselt | Belgium
Tel. +32 (0)11/494.204 | Fax. +32 (0)11/494.205 | info@legato-advocaten.be
Lees hier het volledige KB:
Lees hier de algemene voorzorgsmaatregelen die door het Directoraat-generaal voor de luchtvaart worden aanbevolen bij elke dronevlucht:
Heeft u specifieke vragen met betrekking tot het besturen of ontwikkelen van drones die niet aan bod kwamen in dit artikel? Aarzel dan niet om contact op te nemen met ons kantoor.